ÖZET
Bilgi ve iletişim teknoloji olanaklarının hızla genişleyip arttığı, küreselleşmenin baş döndürücü hızla yol aldığı, dünya toplumları arasında her alanda yakınlaşmanın arttığı süreçlerde; insan hak ve özgürlüklerinin yönetimlerde karar süreçlerine dâhil olmasını sağlayarak demokratik katlımı güçlendirmeyi esas almaktadır. Birçok alanda yaşanan değişim ve dönüşüm, yerel yönetim ölçeğinde de kentli ve vatandaş haklarında duyarlılık düzeyinin artmasını ve yerel kamu hizmetlerinde yönetişimi beraberinde getirmektedir.
Cumhuriyetin kuruluşundan bugüne devam eden kamu hizmetlerinde ağır, hantal, bürokratik ve yerele uzak katı, karmaşık ve “bugün git yarın gel” anlayışının egemen olduğu kangrenleşmiş mevcut sistemi, daha kullanılabilir hale getirmeye, vatandaşın kentsel faaliyetlerde tartışma ve karar mekanizmalarına katılımını kolaylaştıran, yerel yönetim politikalarında toplum amaçlı geliştirilen her türlü çalışmaların ve sorunların çözümünde vatandaşın yerel yönetim sistemine en iyi şekilde entegre olma, yararlanma, takip etme ve sorunların yerinde çözüme kavuşturulmasını sağlamaktır.
Kent yönetiminde değişen-dönüşen kamu yönetimi yeni bir paradigma ile karşımıza çıkmakta, vatandaşın da katılımın esas alındığı, kentli halklarının gündeme geldiği ve yerel politik kararlara katılımın yoğunlaştığı bir süreçteyiz.
5393 sayılı Belediye Kanunun “Mahalle Yönetimi” başlıklı 9. Maddesinde ‘Belediye, mahallenin ve muhtarlığın ihtiyaçlarının karşılanması ve sorunlarının çözümü için bütçe imkânları ölçüsünde gerekli ayni yardım ve desteği sağlar; kararlarında mahallelinin ortak isteklerini göz önünde bulundurur ve hizmetlerin mahallenin ihtiyaçlarına uygun biçimde yürütülmesini sağlamaya çalışır’ denmektedir. Bu maddeden yola çıkarak ta belediyelerin kendi hizmet alanı sınırları içerisinde yaşayan vatandaşlara yönelik hizmetlerinde halkın talep ve ihtiyaçları çerçevesinde proje geliştirme, gerekli bütçeyi sağlama, sürece halkın dahil edilerek yönetilmesini sağlamaktır.
Sorunların çözümünde geliştirilecek yöntemler için, yereli güçlendirme, halkı söz ve karar sahibi kılmak amacıyla kurumun idari ve hizmet sınırları içerisinde kentin imar, su ve kanalizasyon, ulaşım gibi kentsel alt yapı; coğrafi ve kent bilgi sistemleri; çevre ve çevre sağlığı, temizlik ve katı atık; zabıta, itfaiye, acil yardım, kurtarma ve ambulans; şehir içi trafik; defin ve mezarlıklar; ağaçlandırma, park ve yeşil alanlar; konut; kültür ve sanat, turizm ve tanıtım, gençlik ve spor; sosyal hizmet ve yardım, nikâh, meslek ve beceri kazandırma; ekonomi ve ticaretin geliştirilmesi hizmetlerinin daha etkin yapılması için altlık oluşturmaktadır.
Büyükşehir belediyeleri ile nüfusu 50.000’i geçen belediyelerin, kadınların sosyal, kültürel ve ekonomik alanlardaki problemlerinin çözülmesine yönelik çalışmalar yürütmesi gerekmektedir.
BAĞLAR BELEDİYESİ NEDEN BÖYLE BİR SİSTEME İHTİYAÇ DUYAR ?
Diyarbakır Bağlar Belediyesi, 21.12.1993 tarih ve 93/5130 sayılı Bakanlar Kurulu kararı ile Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi'nin ilanının ardından, Sur ve Yenişehir ilk kademe belediyeleri birlikte kurulmuştur. Bağlar, yaşanan çatışmalı süreç, ülkenin ekonomik sorunları ile beraber köyden kente aşırı göç alarak kontrol dışı büyümüştür. Yaşanan bu kontrol dışı büyümenin yarattığı travmatik sosyal, kültürel, ekonomik bunalımla çok karmaşık bir süreç başladı. Köyden kente göçün getirdiği kültürel çatışma, ekonomik bunalım, yaşanan çatışmalı sürecin yarattığı psikoloji ve mevcut belediye alanına ters orantılı yaşanan nüfus artışı beraberinde kentsel faaliyetlerin kontrolden çıkmasına, vatandaşın belediyeden beklentilerinin değişmesine, aşırı nüfus yoğunluğundan kaynaklı imarsız çarpık kentleşmenin artmasına, devletin bütün kurumlarının bu duruma hazırlıksız yakalanması ve çözüm üretmeye yönelik faaliyetlere başlamaması sorunu her geçen gün daha da katmerleştirdi. Belediyenin rutin faaliyetleri dışında vatandaşın ekonomik, sağlık, eğitim, sosyal ve kültürel faaliyetlerini arttırması zorunluluk haline gelmiştir.
Yaşanan travmaların yarattığı kent-köy savaşımı ,ne kentli ne de köylü olmayan bir yaşam tarzı ortaya çıkardı. Kentin mevcut alt ve üst yapı sistemlerinin yetersiz olması, beraberin de farklı sosyal doku sorunları ortaya çıkardı. Belediye faaliyetlerinin artık tahminlere, ezber bilgilere ve personelin sahada yürüteceği birimsel faaliyetler kapmasında sonuç almayacağı aşikardı.
Belediye gelirlerinin kaçak yapılaşmadan, ekonomik durumu olmayan mükelleflerin yoğunluğundan kaynaklı tahsilat oranları çok düşük rakamlarda kalmaktadır. Belediye gelir kalemlerinin sınırlı olması ve gelen gelirin talep edilen hizmetle ters orantılı olması Belediye’yi farklı arayışlara sürükledi. Etkin bir yönetimin hizmet üretilen bölgenin sınırları içerisinde bütün detayları ile bilgisine sahip olmak, kayıp-kaçağın önüne geçmek ve belediye vatandaş arasında kopmayacak etkin ve sonuç alıcı bir çözüm geliştirmekten geçtiği vazgeçilmez bir gerçekliktir. Bu gerçeklik ekseninde Kent Bilgi Yönetim Sistemine ihtiyaç olduğu yapılan fizibilite çalışmaları sonucunda karar verilerek gerekli süreç tamamlandı.
Belediyemiz Kent Bilgi Sistemi çalışmalarına 2012 yılı başlarında başlamış olup sürekli devam etmektedir. Kent Bilgi Sistemi’nin kuruma ve vatandaşa sağladığı yararlar ile bundan sonraki sürece kısaca değinelim.
KENT BİLGİ SİSTEMİNİN SONUÇLARI
Kent Bilgi Sistemi; yukarıda da değindiğim gibi yerel yönetimlerde iş ve yönetişim süreçlerinde faaliyet yürüten yönetici ve ekiplere rehberlik etmek, etkin sonuç alıcı analizler yapmasını sağlamak, hazırlanacak plan ve projelerde tahmine dayalı değil bire bir halkın talep ve bilgisine dayanarak çalışmalar yürütmektir.
Yerel yöneticilerin kurumsal faaliyetleri çerçevesinde iş süreçlerini belirlemek, organizasyonlarını sağlamak, etkin personel politikaları belirlemek, birçok platformda “mobil, tablet, pc” belediye faaliyetlerini izlemeyi ve yönetmesine imkan vermektedir.
Demokratik yerel yönetim paradigması çerçevesinde, kamusal alanda yürütülen bütün yerel faaliyetlerin şeffaf, ulaşılabilir, güvenli, hızlı ve sonuca odaklı olmasını sağlamaktadır. “Az Bürokrasi” “Hızlı ve Çok Etkin Yönetim” felsefesiyle teknolojinin kamusal anlamda sunduğu bütün imkanlarından yararlanmasını sağlayarak, vatandaş-belediye arası sonuç odaklı bir köprü görevi görmesi esas alınmıştır.
Kent Bilgi Sistemi çerçevesinde yürütülen çalışmalarıyla 5070 sayılı Elektronik İmza Kanunu, Başbakanlık Resmi Yazışmalarda Uygulanacak Usul ve Esaslar Hakkındaki Yönetmelikler, Başbakanlık Elektronik Belge Standartları Genelgesi, TSE 13928 Elektronik Belge Yönetim Standartı çerçevesinde yoğun evrak akışını hafifletmek, bilgi güvenliğini ön planda tutarak bilgiye erişim hızını arttırarak bütün belge ve bilgilerin elektronik ortama aktarılarak bilgi kaybını ve bilgiye ulaşım sürecini minimize etmektir. Bu kapsamda Bilgi İşlem Müdürlüğümüz tarafından yürütülen faaliyetler çerçevesinde Arşiv Birimi kurulmuş, arşiv yönetmeliği hazırlanmış ve sırasıyla birimlerin fiziksel arşivleri elektronik ortama aktarımı sağlanmaktadır. Fiziksel arşivlerde tekrar elden geçirilerek 28/9/1988 tarihli ve 3473 sayılı Muhafazasına Lüzum Kalmayan Evrak ve Malzemenin Yok Edilmesi Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamesi ve Devlet Arşiv Hizmetleri hakkındaki yönetmeliği kapsamında gerekli koşullar yaratılarak faaliyet süreci tamamlanmaktadır. Bunun yanında Elektronik Belge Yönetim Sistemi uygulaması devreye alınarak yavaş yavaş fiziki evrakların ortadan kaldırılması sürecine 2013 yılı itibariyle geçilmiştir. 2016 yılı itibarıyla Elektronik İmza sürecine geçeceğiz.
Belediye gelirlerinin arttırılması, kayıp-kaçakla etkin mücadele etmede çift taraflı “vatandaş-belediye” zarar ve mağduriyeti ortadan kaldırmak, kurumlar arası entegrasyon ve protokollerle vatandaşın kurumlar arası iş ve işlemlerini yerinde çözmek, kamusal ve kurumsal faaliyetlerde yapılan harcama kalemlerinde tasarrufu sağlayıp, teknolojik dokunuşlarla zaman, araç gereç, ulaşım gibi harcamaların önüne geçmeyi insan gücünün daha etkin, verimli kullanımını sağlamaktayız.
İmar ve Şehircilik hizmetleri alanında bilgi almaya dayalı yada iş süreçlerinin kurumsal faaliyetleri engellemeden, zaman kaybı yaratmadan ve gereksiz iş yükü yaratmadan vatandaşın iş ve işlemlerinin çoğunu evinde, işyerinde talep ettiği bilgilere belediyenin web sitesi üzerinden ulaşarak yapmasına kolaylık sağlanmaktadır. İmar ve Şehircilik Müdürlüğü bünyesinde yapılan planla ve harita çalışmaları anlık ve güncel olarak kent bilgi sisteminin her alanına yansımaktadır. Belediye web sitesi üzerinden E-İmar, Kent-Rehberi ve E-Belediye gibi hizmetler sayesinde hizmet standartları çerçevesinde birçok işlem yapılabilmektedir. Örneğin bir vatandaş belediye hizmet binasına gelmeden kendi adına tapulu taşınmazın ada parsel sorgulamasını yapabilir, imar durumu alabilir, plan notlarına erişebilir. Ayrıca bütün birimlerin hizmet alanları ile ilgili gerekli bilgi ve belgelere erişme, görüntüleme ve edinebilmektedir.
Vatandaşın Emlak Beyanı, Çevre ve Temizlik, İşyeri Ruhsatı vb. vergiye tabi hizmetleri bulunduğu yerden mobil, internet ve telefon belediyeciliği üzerinden TC kimlik numarası ile eşleştirilen sicil numarası sayesinde vergi borcunu sorgulama ve ödeme imkanı sunulmaktadır. Vergi taksit dönemlerinde vergi ödemelerinin son günü gelmeden belediye yönetim bilgi sistemi üzerinden vatandaşın sisteme kayıtlı telefonuna vergi borcu hatırlatma SMS mesajı gitmektedir. Vatandaşın belediye çağrı merkezine 444 33 21 no'lu telefon numarası üzerinden ulaşarak vergi borcunu sorgulama, ödemesini sağlamak, tele propaganda ve anketler sayesinde belediye hizmetlerinden yararlandırmaktadır.
Belediye web sitesi üzerinden istek-şikayet talepleri alınmakla beraber çağrı merkezi aranarak şikayet ve talep kaydı birim bazda oluşturulabilmektedir. Gelen talepler birimlere iletilmenin dışında ilgili birim sorumlusu ve belediye yönetimince mobil, merkezi yönetim bilgi sistemi ve internet hizmetleri üzerinden takip edilebilmektedir. Böylece gelen talebin hangi birime düştüğü, talebi kimin oluşturduğu, içeriğinin ne olduğu, hangi aşamada olduğu, sonuçlanma durumu ve sonucu, vatandaşa geri dönüşünün yapılıp yapılmadığı, kimin vatandaşa geri dönüş yaptığına kadar ayrıntılı şekilde izlenebilmekte ve tarihsel bazda raporlanabilmektedir. Vatandaşlarda oluşturdukları dilekçe ve talepleri 4982 sayılı kanunun demokratik ve şeffaf yönetimin gereği olan eşitlik, tarafsızlık ve açıklık ilkelerine uygun olarak kişilerin bilgi edinme hakkını kullanmalarına ilişkin esas ve usullerine uygun şekilde erişebilmektedir.
SONUÇ
Her geçen gün artan nüfus ve hizmet alanları ile doğru orantılı olarak etkin hizmet üretmek, yaşamımızın her alanına müdahil olan yerel yönetimlerin yaşam standartlarımızı dünya standartlarına uygun hale getirmek için önünde kat edeceği çok uzun bir yol mevcuttur. İlkel yönetim teknik ve modelleri çökmüş ve geçerliliğini yitirmiştir. Çağa uygun, donanımlı ne yaptığını ve ne istediğini bilen, yaptığı işin mevzuatını, hukuki, vicdani ve toplumsal gerekliliklerinin farkında olan emir komuta zincirine tabi olmayı reddeden ve zekâsıyla süreci paspas altı eden değil sürekli ileriye taşıyan personel politikası zorunluluk haline gelmiştir.
Hiçbir kurum ve kuruluş kentsel faaliyetlerini kendi hizmet alanıyla sınırlandırmamalı, kurumlar arası bilgi paylaşımı ile vatandaş yaşam hakkını gasp etmeden, vatandaşa hizmet etmek amacıyla alınan vergilerin vatandaşın taleplerine göre etkin projelerle hizmete dönüştürülmesi sağlanmalıdır. Kurumlar arası entegrasyonlar sağlanarak ortak bir merkezi yönetim sistemi sayesinde kentin altyapı, ulaşım, imar, sağlık, ekonomik, eğitim, kültürel ve sosyal taleplerini karşılayabilecek bir sistem geliştirilmelidir. En ufak işlem için vatandaşın birçok kurumu teker teker gezdirme gibi trajikomik ve uygar toplumlara yakışmayan bu politikaların derhal sonlandırılması sağlanmalıdır. Bir toplumun yâda ülkenin gelişmişlik düzeyi vatandaşına sunduğu yaşam standardı ve sistemine bağlıdır. Kentlinin kentinin söz sahibi olmasına engel teşkil eden bütün politikalara son verilmelidir.
